Τριγωνέλλα - Fenugreek (η Ελληνική χλόη - γραικόχορτος)

... ή μοσχοσίταρο ή τσιμένι ή τσεμένι

- Λατινικά: Trigonella foenum-graecum L. (Τριγωνέλλα η ελληνική χλόη - γραικόχορτος).#
- Γερμανικά: Griechish heu, Bockshornklee#
- Γαλλικά: Fenugrec, Sénegré, Trigonelle#
- Αγγλικά: Fenugreek#
- Αρχαία ελληνικά (!!!) : Τῆλις#
- Εσπεράντο: Fenugreko#
(όπως βλέπετε και οι Γερμανοί και οι Γάλλοι και οι Άγγλοι - αλλά και οι περισσότεροι υπόλοιποι Ευρωπαίοι - τη θεωρούν ελληνικό προϊόν)

Η τριγωνέλλα είναι φυτό που καλλιεργείται στη Μικρά Ασία, στη Μέση Ανατολή και στις μεσογειακές χώρες της Ευρώπης, είναι αυτοφυές στη Νοτιοδυτική Ασία και στη Μέση Ανατολή.
Στην Ελλάδα είναι αυτοφυές (Κρήτη, Κεφαλλονιά, Μεσσηνία, Βόρεια Ελλάδα, Ιόνια νησιά).
Η τριγωνέλλα είναι το ελληνικό χορτάρι, που μοιάζει με τριφύλλι, έχει πολύτιμα συστατικά και καλλιεργείται με επιτυχία στην Εύβοια.
Την αναγνωρίζουμε από τα τρίφυλλα οδοντωτά της φύλλα με ένα ή δύο άνθη στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων τα οποία έχουν ένα όμορφο λευκοκίτρινο χρώμα στην κορυφή τους και πορφυρό στη βάση και είναι σε τούφες.
Οι βλαστοί της είναι τρυφεροί και μυρωδάτοι και μπορούμε κάλλιστα να τους φάμε σαν λαχανικό.

Το όμορφο λοιπόν και μυρωδάτο αυτό βότανο έχει γίνει παγκόσμια γνωστό ως ο "Ελληνικός σανός" γιατί από παλιά στην Ελλάδα το καλλιεργούσαν σαν κτηνοτροφική τροφή, για να παχαίνουν τα ζώα.
Το μοσχοσίταρο ή τριγωνέλλα είναι ένα βότανο γνωστό από τα βάθη των αιώνων.
Οι σπόροι του βοτάνου έχουν βρεθεί από το 4000 π.χ, ενώ τα φύλλα του αναφέρονται σαν υποβοηθητικό της γέννας και το καλλιεργούσαν στην αρχαία Συρία από τον 6ο αιώνα π.Χ.

Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε ως μαλακτικό αντισηπτικό και για τις παθήσεις της μήτρας.
Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει με τα ονόματα τήλις, βουκέρας, αιγοκέρας, αιγίκερας, κεραϊτης.

Στην Κίνα βρίσκουμε την τριγωνέλλα με το όνομα Hu Lu Ba να την χρησιμοποιούν για τον κοιλόπονο, ενώ τους σπόρους του φυτού τους θεωρούν έξοχο αφροδισιακό και για τον λόγο αυτό οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν τους σπόρους της τριγωνέλλας για την θεραπεία της ανδρικής ανικανότητας.
Την εποχή του Καρλομάγνου εισάγεται στην Γαλλία και στη υπόλοιπη Ευρώπη οπότε αρχίζει και η χρήση της και καθιερώνεται στη λαϊκή ιατρική των διάφορων χωρών της Ευρώπης (Δανία, Πολωνία, Αυστρία, Ουγγαρία στη Μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια).

Το βοτανικό της όνομα είναι: Trigonella foenum-graecum L με τριάντα περίπου είδη.
Το είδος Trigonella Caurelea καλλιεργήθηκε εδώ και αιώνες και καλλιεργείται ακόμα ως ζωική τροφή, αλλά και ως μέσο χλωρής λίπανσης στη βιολογική καλλιέργεια.
Το είδος Trigonella Foenumgraecum αυτοφύεται στη χώρα μας και είναι το πιο σημαντικό από τα δύο από άποψη βοτανική-φαρμακευτική-θεραπευτική.
Το συναντάμε με τα ονόματα, τριγωνίσκος ή γραικόχορτο, τριγωνέλλα, τήλι ή τηντελίδα, στροφύλι και ντηλιλίνα ή ντοντιλίνα, τριγωνέλλα ή ελληνική χλόη.

Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε:

α) τους σπόρους του
β) τα φύλλα του
γ) τα άνθη του και
δ) την ρίζα του

Οι σπόροι της τριγωνέλλας περιέχουν βλεννώδεις ουσίες τις γάλακτομανάνες, σε ποσοστό 30%, μια στερεοειδική σαπωνίνη, τη διοσγενίνη που διεγείρει την ανάπτυξη ανδρογόνων και αυξάνει την ερωτική επιθυμία, χολίνη, ένα πτητικό έλαιο με δυνατή μυρωδιά, ένα πυκνόρευστο έλαιο 6% και πρωτεϊνες 27%.

Τα συστατικά των σπόρων και ολόκληρου του βοτάνου είναι:

-γάλακτομανάνες
-βήτα καροτίνη
-κουμαρίνη
-διοσγενίνη
-καμφερόλη
-λουτεολίνη
-π-κουμαρικό οξύ
-κερσετίνη
-ρουτίνη
-βιτεξίνη
-χολίνη
-λεκιθίνες
-γλυκοσίδη
-λινολεϊκό οξύ
-πτητικές ενώσεις
-πρωτεΐνες
-τανίνη
-βήτα-σιτοστερόλη
-βιταμίνες, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη Β1, βιταμίνη Β2, βιταμίνη Β3
-ασβέστιο
-φυλλικό οξύ
-μέταλλα, όπως σίδηρος, μαγνήσιο, μαγγάνιο, φώσφορος
-κάλιο
-σελήνιο
-ψευδάργυρος
-ινσουλινομιμητικά αμινοξέα και
-το αλκαλοειδές τριγωνελλίνη είναι παράγωγο του νικοτινικού οξέος και μπορεί να μετατραπεί σε νικοταμίδη, στο οποίο και έχει στραφεί το σύγχρονο επιστημονικό ενδιαφέρον, διότι το συγκεκριμένο αλκαλοειδές έχει αποδειχθεί σημαντικό στη θεραπεία του καρκίνου.
-φυτοοιστρογόνα, χάρη στα οποία το βότανο εξετάζεται και για την βοήθειά του στη φυσική αύξηση των μαστών, στη μείωση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού.
-οι σαπωνίνες στεροειδούς τύπου που μοιάζουν με αυτές του ανθρώπινου οργανισμού έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση αλλά και έντονη ορμονική δραστηριότητα καθώς είναι απαραίτητες για την παραγωγή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης και των ανδρογόνων (diosgenin, Gitogenin, Neotigogens, Yamogenin και Tigogenin).

Το μοσχοσίταρο ή τριγωνέλλα έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται ως βότανο, ως μπαχαρικό και ως ίαμα.

Το μοσχοσίταρο λοιπόν είναι οι σπόροι του φυτού Trigonella, το αλεύρι των οποίων αν ανακατευθεί με αυτό του σταριού δίνει στο ψωμί μια γλυκιά νοστιμιά.
Οι σπόροι της τριγωνέλλας χρησιμοποιήθηκαν και για την παραγωγή αλευριού.
Το αλεύρι των σπόρων της τριγωνέλλας είναι υψηλής θρεπτικής αξίας πλούσιο σε υδατάνθρακες, πρωτεϊνες και λιπαρές ουσίες.

Στην Τύνιδα προσπαθούσαν να παχαίνουν τις νύφες με ένα ειδικό ψωμί που σαν βάση του έχει το αλεύρι από σπόρους τριγωνέλλας. Σε άλλες χώρες δε της Μεσογείου, παρασκεύαζαν εύγευστα φαγητά με μείγματα μπαχαρικών που σαν βάση είχαν το μοσχοσίταρο, ενώ τα διάφορα ψωμά και οι τηγανίτες με το αλεύρι των σπόρων της τριγωνέλλας είχαν και έχουν μια διακριτική μυρωμένη γεύση σαν μπαχαρικό.
Τα αλευροποιημένα σπέρματα χρησιμοποιούνται στην αρωματοποίηση του παστουρμά, που τυλίγεται με παχύ στρώμα (τσουένι).
Το μοσχοσίταρο είναι ήπιο αρωματικό με μια λεπτή ισορροπημένη πικάντικη γεύση.
Σήμερα χρησιμοποιούμε τους σπόρους του βοτάνου σαν μπαχαρικό για να αρωματίζουμε πλήθος πιάτων, όπως σούπες, τυριά, κρέατα και σαλάτες

Έτσι, το μοσχοσίταρο

-ως σπόρος, ταιριάζει σε σούπες και βραστά, αλλά και για παραγωγή φύτρων
-ως σκόνη, ταιριάζει υπέροχα σε όλα τα μαγειρεμένα λαχανικά, όπως στις πατάτες, στο κουνουπίδι, στα κολοκυθάκια, στις μελιτζάνες και στις πιπεριές, στα λεμονάτα κρέατα, στο κοτόπουλο, στο χοιρινό, στο μοσχάρι, στους κιμάδες, όπως στα μπιφτέκια και στους κεφτέδες και στα όσπρια, όπως στις φακές.
-ως αποξηραμένο φυτό, ταιριάζει σε σαλάτες και σούπες
-ως φρέσκο μυρωδικό, ταιριάζει σε σαλάτες και
-ως φύτρο, πάλι για τις σαλάτες μας

Εκτός από την μαγειρική χρησιμοποιούμε:
α) τα φύλλα και τα άνθη του, για εγχύματα που σε συνδυασμό με το αιθέριο έλαιο της μέντας ή του λεμονιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της κακοσμίας τού στόματος και της αναπνοής, επειδή το έγχυμα και το αφέψημα του βοτάνου έχουν ελαφριά πικρή γεύση μπορούμε αν θέλουμε να τους προσθέσουμε γλυκάνισο.
β) τη ρίζα του, για αφεψήματα.
γ) η σκόνη των μυρωδάτων σπόρων του, αποτελεί συστατικό πολλών μιγμάτων μπαχαρικών όπως, στο κάρυ, στο τσιμένι και στο αραβικό ρας ελ χανούτ.

Τους σπόρους τους συλλέγουμε όταν ωριμάσουν, ενώ τα φύλλα και άλλα επίγεια μέρη του φυτού τα συλλέγουμε αργά το καλοκαίρι.

Έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται:

-ως βότανο
-ως μπαχαρικό και
-ως ίαμα, καθώς είναι ένα από τα παλαιότερα φαρμακευτικά βότανα

Ευεργετικές ιδιότητες της τριγωνέλλας:

• Γαλακτοπαραγωγό. Είναι ισχυρό διεγερτικό της παραγωγής γάλακτος
• Ανοσορρυθμιστικό
• Αποχρεμπτικό. Πολύ καλό στην αντιμετώπιση της βρογχίτιδας και σε γαργάρες μπορεί να ανακουφίσει τον πονόλαιμο
• Μαλακτικό. Ιδανικό για την μείωση της βλέννας σε άσθμα και ιγμορίτιδα
• Τονωτικό. Διεγείρει την όρεξη και προκαλεί την πάχυνση στις περιπτώσεις α) αναιμιών β) ανορεξίας και γ) φυματίωσης
• Τονωτικό. Σε περιπτώσεις ανορεξίας και ατονίας, το βότανο έχει γρήγορα αποτελέσματα και από την δεύτερη ή την τρίτη ημέρα η όρεξη μεγαλώνει και σε λίγο χρονικό διάστημα οι ασθενείς αισθάνονται καταπληκτική ευφορία
• Τονωτικό στις περιπτώσεις φυσικών και ψυχικών ασθενειών
• Υπογλυκαιμικό. Η πικρή του γεύση εξηγεί την χρήση του στις πεπτικές διαταραχές και στη μείωση του σακχάρου στου αίμα
• Ιδανικό για την μείωση του πυρετού από φλεγμονές και διαταραχές των πνευμόνων
• Τονωτικό των μυών
• Ηπατοπροστατευτικό
• Γαστροπροστατευτικό
• Ερευνάται προσφάτως η δράση του στο διαβήτη και
• Στη χολήστερίνη καθώς θεωρείται ότι μειώνει τα επίπεδα της χολήστερόλης και του σακχάρου στο αίμα
• Είναι χρήσιμο για την τοπική θεραπεία και τη μείωση της φλεγμονής σε καταστάσεις α) τραυμάτων β) δοθιήνων γ) ερεθισμένων πληγών ε) συριγγίων και όγκων

Χρησιμοποιείται ακόμα:

• ως καθαρτικό
• ως αντισηπτικό των εντέρων
• ως αφροδισιακό
• οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τους πόνους της περιόδου

Προσοχή
Καλό είναι να μην χρησιμοποιείται η τριγωνέλλα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και στο θηλασμό, παρά του ότι έχει χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή γάλακτος και για την τόνωση των εγκύων. Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται και σε αλλεργίες σε ρεβύθια, φιστίκια, σόγια ή αρακά.

Χρήσιμες Συνταγές

-Κοπανισμένοι σπόροι σκέτοι ή με γάλα, ως καταπλάσματα σε πληγές
-Σκόνη 1 κουταλάκι γλυκού πριν από κάθε γεύμα, σε κομπόστα για τον διαβήτη
-Ροώδες εκχύλισμα 30 σταγόνες 2 φορές την ημέρα με γάλα ή κρασί για τον διαβήτη
-Αφέψημα 150 γρ. σπόροι με 600 γρ νερό και πίνετε 1 ποτήρι ρακί την ημέρα για τον διαβήτη
-Φύραμα πάστα: Αναμειγνύονται 3 γρ, κιτρικό οξύ σε 400γρ νερό, με 500 γρ. ζάχαρη, 70 γρ, αραρούτι (είδος αλευριού) και 70 γρ αλεύρι σπερμάτων τριγωνέλλας και βράζονται σε σιγανή φωτιά. Το διάλυμα πρέπει να αρχίζει να πήζει, μέχρι να κολλά στα δάχτυλα. Μετά αρωματίζουμε με 15 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεμονιού, την κόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια και βάζουμε κοπανισμένα αμύγδαλα για να μην κολλήσουν τα κομμάτια μεταξύ τους. Με αυτή την πάστα μεγαλώνει η όρεξη και οι εξασθενημένοι ασθενείς αισθάνονται ευφορία.

Τα σπέρματα λόγω της μυρωδιάς και της πικρότητας λαμβάνονται με ζωμό, γάλα, μέλι, γλυκό. Ο ιδανικός συνδυασμός είναι σπόροι με γλυκό φραγκοστάφυλλο.

Βιβλιογραφία
Gernot Katzer's spice dictionary – Fenugreek
http://www.sciencedirect.com

Το είδα: alaallia.blogspot.gr
και www.emedi.gr

Οι πληροφορίες που δίδονται έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας η την επίσκεψη σε άλλον ειδικό της υγείας Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας