Βερβένα (Ιεροβότανο) η φαρμακευτική!

Περιγραφή:

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Verbena officinalis (Βερβένα η φαρμακευτική) και το συναντούμε με τα ονόματα Ιεροβότανο,  βερβένα, σταυροβότανο, σταυρόχορτο, γοργογιάννη, σπυρόχορτο, σπληνόχορτο. Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών.

Η ονομασία Βερβένα που έχει το φυτό δημιουργεί πολλές συγχύσεις με το φυτό Salvia sclarea στο οποίο αποδίδεται λανθασμένα η ονομασία ιεροβοτάνη και γοργογιάννη. Επίσης δεν πρέπει να συγχέεται με την Λουίζα (Lippia citriodora) στο οποίο αποδίδεται λανθασμένα και η ονομασία Βερβένα λόγω του αγγλικού ονόματος του φυτού που είναι Lemon Verbena.
Το Ιεροβότανο είναι πολυετές φυτό, πολύχρονο, πολύκλαδο και έρπον. Σε ύψος φτάνει τα 40-80 εκατοστά. Έχει όρθιους αυλακωτούς βλαστούς με αραιές αλλά σκληρές τρίχες. Τα φύλλα του βγαίνουν αντίθετα, φτερωτά, οδοντωτά, ενώ τα άνθη είναι κυανά ή ιώδη και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού. Στεφάνη με 5 πέταλα διατεταγμένα σε δύο χείλη.

Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει δύο είδη την βερβένα την υπτίαν, η οποία πιθανώς είναι η ιεροβοτάνη του Διοσκουρίδη και την βερβένα την φαρμακευτική που είναι η πραγματική ιεροβοτάνη το κοινώς σταυροβότανο ή γοργόγιαννη. Είναι φυτό φαρμακευτικό, μελισσοκομικό, κοσμητικό και καλλιεργείται στους κήπους με τη διαφορά ότι τα φυτά τα οποία καλλιεργούνται είναι νόθα, διαφόρων άλλων ειδών.
Φυτρώνει σε χερσαίους τόπους, σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.

Ιστορικά στοιχεία:
Γνωστό βότανο από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι το χρησιμοποιούσαν ως έγχυμα για να ενισχύουν την έκκριση των γαλακτικών αδένων και για τις επουλωτικές, καθαρτικές και τονωτικές ιδιότητές του. Το θεωρούσαν ευεργετικό για τις λεχώνες. Στην αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν για να καθαρίζουν τον βωμό του βασιλιά των Θεών Δία. Σε όλη την Ελληνολατινική επικράτεια στεφάνωναν πρεσβευτές και προκρίτους και οι Δρυάδες απόδιδαν στο φυτό μαγικές ικανότητες και υποστήριζαν ότι τι φυτό γιάτρευε τους πληγωμένους του πολέμου και έκανε αθάνατους τους γενναίους. Θεωρούσαν ακόμη ότι το βότανο αυτό ξυπνούσε τα πάθη και άντρες και γυναίκες το έβαζαν κρυφά στο ποτό εκείνων που αγαπούσαν.

Σήμερα βέβαια που γνωρίζουμε ότι το βότανο δρα κύρια για την βελτίωση της πέψης, την αντιμετώπιση στομαχικών διαταραχών και την διάρροια. Πως λοιπόν κέρδισε στο παρελθόν την φήμη αυτή είναι περίεργο τουλάχιστον.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Το βότανο περιέχει πικρά γλυκοσίδια που ονομάζονται βερβεναλίνη και βερβενίνη, αιθέριο έλαιο, αλκαλοειδή, γλίσχρασμα και τανίνη, βλέννα και μία πικρή ουσία.

Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:
Το Ιεροβότανο ανθίζει στις αρχές του καλοκαιριού. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού. Συλλέγεται λίγο πριν ανοίξουν τα άνθη του φυτού, συνήθως τον Ιούλιο. Απαιτείται γρήγορη αποξήρανση του φυτού για να μην χαλάσει.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως νευροτονωτικό, ηρεμιστικό, αντισπασμωδικό, εφιδρωτικό, πιθανό γαλακταγωγό, ηπατικό.
Το Ιεροβότανο είναι βότανο που ενισχύει το νευρικό σύστημα και ταυτόχρονα χαλαρώνει από την ένταση και το στρες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατάθλιψη και τη μελαγχολία, ιδιαίτερα όταν εμφανίζονται μετά από κάποια πάθηση όπως η γρίπη. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις κρίσεων και υστερίας. Σαν εφιδρωτικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα πρώτα στάδια ενός πυρετού. Σαν ηπατικό έχει διαπιστωθεί ότι βοηθά στις περιπτώσεις φλεγμονής της χοληδόχου κύστης και ικτέρου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλύσεις του στόματος, κατά της τερηδόνας και των παθήσεων των ούλων. Στην κινέζικη ιατρική το ιεροβοτάνη χρησιμοποιείται για την ελονοσία, προβλήματα εμμήνων, γρίπη, πυρετό, ουλίτιδα, καλόγερους και ουρικές διαταραχές. 

Εξωτερικά χρησιμοποιείται υπό μορφή κομπρέσων και για πλυσίματα σε αθεράπευτα έλκη, πρήξιμο λεμφαδένων, θρομβοφλεβίτιδα, χρυσή, έκζεμα, φαγούρα, σπυριά δέρματος, νευραλγίες, ουλίτιδα και αμυγδαλίτιδα σαν αντιφλεγμονώδες και παυσίπονο μέσο. 

Μαζί με το Χαμομήλι και το Τίλιο συνθέτει το «ρόφημα της ευτυχίας». Παλιά άλλωστε το Ιεροβοτάνη το πίνανε σαν τσάι ομορφιάς κάθε βράδυ.
Τα στεγνωμένα φύλλα του βοτάνου χρησιμοποιούνται ως μαλακτικά για το στομάχι και βελτιώνουν την κατάσταση της επιδερμίδας.
Συνδυάζεται καλά με την Σκουτελλάρια και τη Βρώμη σε περιπτώσεις κατάθλιψης.

Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-3 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο 10-15 λεπτά. Το ρόφημα μπορούμε να το πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.
Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι 2-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα..

Προφυλάξεις:
Έχει εξακριβωθεί ότι το γλουκονικό βερμπανίνη σε συνηθισμένες δόσεις προκαλεί αραίωση των βλεννών, ενώ σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμέτους, μέχρι και παράλυση του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δεν πρέπει να λαμβάνεται από εγκύους. Την ώρα της γέννας όμως μπορεί να βοηθήσει γιατί τονώνει τις συσπάσεις της μήτρας.

Πηγή: www.herb.gr