Μαγιοβότανο ή νεπέτα - Το ηρεμιστικό και εντομοαπωθητικό!

Αν έχει τύχει να ξανακούσετε για το μαγιοβότανο, μάλλον θα ήταν σε κάποια "γατοσυζήτηση". Το βότανο αυτό είναι γνωστό για τη περίεργη εώς ναρκωτική επίδραση που έχει στα αιλουροειδή γενικά.
Στους ανθρώπους χρησιμοποιείται για τις ηρεμιστικές του ιδιότητες και για να αντιμετωπιστούν γαστρεντερικές διαταραχές και κρυώματα.

Το φυτό
Το μαγιοβότανο ή νεπέτα ή καλαμινθή ή ακόμα πιο επιστημονικά "γλήχωμα το γαλεόφιλον" (γαλή=γάτα + φίλιον), έχει μακρά ιστορία στη βοτανολογία και τη παραδοσιακή θεραπευτική. Οι Αμερικανοί το ονομάζουν catnip, catmint και catswort (χόρτο της γάτας). Η λατινική του ονομασία είναι Nepeta cataria. Το φυτό είναι αρωματικός και πολυετής θάμνος, έχει γκριζοπράσινα φύλλα και μικρά λευκά ή μωβ λουλούδια που ανθίζουν το καλοκαίρι, ενώ φτάνει σε ύψος το ένα μέτρο. Προέρχεται από τη νότια Ευρώπη αλλά σήμερα φυτρώνει σε όλο το νότιο ημισφαίριο και σε άλλες περιοχές με εύκρατο κλίμα. Μοιάζει εκπληκτικά με τα υπόλοιπα είδη της μέντας μιας και ανήκει στην ίδια οικογένεια (Lamiaceae). Τα μέρη που χρησιμοποιούνται είναι τα φύλλα και τα άνθη, φρέσκα ή αποξηραμένα. Σχετικά πρόσφατα ανακαλύφθηκε πως έχει αντιμικροβιακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες και είναι αποτελεσματικό για την καταπολέμηση του Staphylococcus aureus.

Ιστορικά στοιχεία
Είναι αδύνατον να προσδιοριστεί η χρονική στιγμή που οι γάτες ανακάλυψαν το βότανο, όμως ο άνθρωπος το γνωρίζει εδώ και 2.000 χρόνια τουλάχιστον. Οι Ρωμαίοι γιατροί το χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύσουν πληθώρα ασθενειών, ενώ στο Μεσαίωνα καταπολεμούσαν με αυτό τη λέπρα. Σε γενικές γραμμές όμως το φυτό έχαιρε εκτίμησης λόγω της ιδιότητας του να θεραπεύει και να καταπραΰνει το κρύωμα, το βήχα και τον πονόλαιμο. Στην Αμερική το φυτό εισήχθη αργότερα με τον αποικισμό, ενώ οι πρώτοι Αμερικανοί πίστευαν πως το φυτό μπορούσε να μετατρέψει και τον πιο γλυκό άνθρωπο σε τέρας. Έτσι το κατανάλωναν οι δήμιοι πριν από τις εκτελέσεις ώστε να προετοιμάζονται ψυχολογικά και να μπαίνουν στο "κλίμα".

Θεραπευτική χρήση
Σήμερα το μαγιοβότανο χορηγείται ως ηρεμιστικό και αγχολυτικό, αλλά και σαν βοήθημα κατά των στομαχικών διαταραχών, του κρυώματος, της γρίπης και του πυρετού. Η δραστική της ουσίας είναι η νεπεταλακτόνη, ένα τερπενοειδές, που επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα της γάτας και του ανθρώπου, με διαφορετικούς όμως τρόπους. Αναλυτικά:
Γαστρεντερικές διαταραχές: Το μαγιοβότανο μαλακώνει τους μύες της γαστρεντερικής οδού και γενικά θεωρείται αντισπασμωδικό. Αν υποφέρετε από δυσπεψία δοκιμάστε να πιείτε μια κούπα με αφέψημα από το βότανο μετά το φαγητό.
Άγχος και αϋπνία: Το μαγιοβότανο όπως προείπα περιέχει νεπεταλακτόνη. Είναι μια μη τοξική ουσία για ανθρώπους και κατοικίδια ζώα και παρουσιάζει παρόμοιες ιδιότητες με τη βαλεποτριάτη που βρίσκεται στη βαλεριάνα. Πρόκειται για το ίδιο χημικό που είναι υπεύθυνο για τη ναρκωτική επίδραση στη γάτα. Η κατανάλωση μιας κούπας με μαγιοβότανο το βράδυ πριν τη κατάκλιση ή όποτε υπάρχουν σημεία έντασης και stress θα βοηθήσει πολύ. Δεν προκαλεί εξάρτηση ή εθισμό.
Γρίπη: Το μαγιοβότανο είναι παραδοσιακό γιατρικό για τη γρίπη και το κρύωμα. Διεγείρει τις γαστρικές εκκρίσεις, αυξάνει την εφίδρωση (με αποτέλεσμα να αποδομείται η φλεγμονή πιο γρήγορα από το σώμα) και ηρεμεί τους μύες που πονούν.
Κράμπες περιόδου: Το μαγιοβότανο έχει αντισπασμωδικές ιδιότητες. Αυτή η ιδιότητα του επιτρέπει να μαλακώσει τις κράμπες που βιώνουν οι γυναίκες πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για τον ίδιο λόγο θα πρέπει να το αποφεύγουν οι γυναίκες στη περίοδο της εγκυμοσύνης.

Άλλες χρήσεις
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στα νεογνά για να τα ανακουφίσει από τους κωλικούς. Φτιάχνουμε αφέψημα ή κατάπλασμα (μουλιάζουμε το βότανο σε ζεστό νερό και το κοπανάμε σε γουδί) και κάνουμε με αυτό επάλειψη της κοιλιάς του μωρού. Συμβουλευτείτε τον παιδίατρο σας για περισσότερες πληροφορίες.

Επιπλέον έχει και εντομοαπωθητικές ιδιότητες. Τοποθετήστε σακουλάκια με νεπέτα ή φτιάξτε αφέψημα και ψεκάστε στα σημεία όπου κατοικοεδρεύουν κατσαρίδες και μυρμήγκια και θα εξαφανιστούν. Μόνο όμως σε σπίτια όπου δε ζουν γάτες... Μπορείτε να το βάλετε και στο χειροποίητο εντομοαπωθητικό σας!
Δείτε: Πανεύκολα, Χειροποίητα εντομοαπωθητικά σπρέι!

Πως το χρησιμοποιώ;
Το μαγιοβότανο συνήθως λαμβάνεται εσωτερικά με τη μορφή αφεψήματος. Έχει ευχάριστη γεύση που προσομοιάζει με αυτή της μέντας. Βάζουμε δύο κουταλάκια του γλυκού από το βότανο σε μια κούπα βρασμένο νερό, το αφήνουμε για 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε. Αν θέλετε προσθέστε και μια κουταλιά μέλι. Ποτέ μη βράζετε το βότανο γιατί καταστρέφονται οι ευεργετικές ουσίες του. Καταναλώστε μέχρι 3 κούπες την ημέρα.

Αντενδείξεις και προφυλάξεις χρήσης
Το μαγιοβότανο θεωρείται ασφαλές και μη τοξικό βότανο, το οποίο μπορεί να λαμβάνεται από όλους χωρίς περιορισμό, ακόμα και από τα παιδιά. Εξαίρεση αποτελούν οι έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες. Πάντα να αναζητάτε τη συνδρομή κάποιου ειδικού πριν ξεκινήσετε να λαμβάνετε κάποιο βότανο ή βοτανικό σκεύασμα.

Το Catnip και οι Cats
Η "ναρκωτική" επίδραση που ασκεί το φυτό στις γάτες είναι "κοινό αστείο" ανάμεσα στους ιδιόκτήτες τους (δείτε τι εννοώ εδώ) και αποδίδεται στην ουσία νεπεταλακτόνη (nepetalactone). Μερικοί ερευνητές πιστεύουν πως το φυτό έχει παρόμοια επίδραση με τις φερομόνες, γιατί τα "συμπτώματα" που προκαλεί μοιάζουν με αυτά του οργασμού.
Η γάτα όταν μυρίσει το φυτό μοιάζει να το αποζητά, το γρατζουνάει, το γλείφει, τo μασάει και τρίβεται πάνω του, ώστε να απελευθερώσει περισσότερη οσμή. Γίνεται αυτομάτως χαρούμενη, παιχνιδιάρα και μοιάζει σαν μεθυσμένη. Άλλες πάλι παρουσιάζουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα·γίνονται επιθετικές και κτητικές.
Δεν είναι ακόμη γνωστό γιατί, ενώ η πλειονότητα των γατών αντιδρούν με το συγκεκριμένο τρόπο στο φυτό, υπάρχουν μερικές που δείχνουν να μην επηρρεάζονται καθόλου. Περίπου το ⅓ των γατών δεν αντιδρούν καθόλου στο φυτό, γεγονός που πιστεύεται πως είναι απόρροια κληρονομικότητας.
Η επίδραση συνήθως διαρκεί περίπου 10 λεπτά. Μετά τη λήξη τους, η γάτα δεν δείχνει να επηρρεάζεται από το φυτό. Χρειάζεται να περάσει ένα χρονικό διάστημα 1 ώρας τουλάχιστον, μέχρι να ξαναέχουμε τα ίδια αποτελέσματα.
Το μαγιοβότανο κυκλοφορεί και σε μορφή spray, ώστε να ψεκάζετε αντικείμενα στα οποία θέλετε να προσελκύσετε τη γάτα σας όπως παιχνίδια, αξεσουάρ ή το κρεβάτι της. Νεπεταλακτόνη έχει και το αγιόκλημα, στο ξυλώδες μέρος του, και οι κατασκευαστές το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν παιχνίδια για τις γάτες. Δείτε το παρακάτω video.