Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια κατά βάση είναι ασυμπτωματική και διαγιγνώσκεται από την αυξημένη συγκέντρωση ουρίας και κρεατινίνης ορού στο βιοχημικό έλεγχο ρουτίνας καθώς και από ολιγουρία (ημερήσιος όγκος ούρων <400ml). Η χρόνια ανεπάρκεια ωστόσο είναι μη αναστρέψιμη Οι συχνότερες αιτίες για την κατάσταση αυτή είναι ο διαβήτης (~40%) και η υπέρταση (~25%).
Όταν συζητάμε για την νεφρική ανεπάρκεια, οι στόχοι της διαιτητικής θεραπείας είναι αρχικά η διατήρηση μιας καλής διατροφικής κατάστασης, επιπλέον η αποτροπή ή ελαχιστοποίηση της ουραιμικής τοξικότητας και των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού και τέλος η καθυστέρηση του ρυθμού εξέλιξης της νόσου. Για το λόγο αυτό όλοι οι ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια πρέπει να εκπαιδεύονται συνεχώς σε ότι αφορά τις αρχές της διατροφικής θεραπείας και τον σχεδιασμό και την προετοιμασία της δίαιτάς τους.
Από τις σημαντικότερες διατροφικές οδηγίες σε νεφροπαθείς ασθενείς είναι η προσλαμβανόμενη πρωτεΐνη και η ενέργεια. Η ενεργειακή πρόσληψη που απαιτείται είναι περίπου 35 kcal/kg σωματικού βάρους/ημέρα με στόχο να διατηρείται η καλή διατροφική κατάσταση των ασθενών [κατά βάση σωματικό βάρος υπολογίζεται το ξηρό σωματικό βάρος του ασθενούς, δηλαδή το βάρος του χωρίς να υπολογίζεται η κατακράτηση υγρών ή το βάρος του ασθενούς μετά από αιμοκάθαρση]. Όσον αφορά την πρωτεϊνική πρόσληψη, υπάρχουν διάφορες μελέτες που υποστηρίζουν συστάσεις που κυμαίνονται από 0,6-1 γρ/kg σωματικού βάρους.
Εκείνες που συνιστούν μια χαμηλοπρωτεϊνική δίαιτα, έχουν στόχο τη μειωμένη παραγωγή αζωτούχων προϊόντων του μεταβολισμού, τα οποία προκαλούν και τις περισσότερες κλινικές και μεταβολικές διαταραχές στους ασθενείς αυτούς. Αντίθετα οι μελέτες που συστήνουν μεγαλύτερη πρόσληψη πρωτεΐνης έχουν στόχο στην καλύτερη θρέψη των ασθενών αυτών, αδιαφορώντας για την πιθανόν συντομότερη έναρξη της αιμοκάθαρσης. Βασικές πηγές πρωτεΐνης στη διατροφή, αποτελούν το κρέας και τα προϊόντα του, το κοτόπουλο και όλα τα πουλερικά, τα ψάρια, τα θαλασσινά, το κυνήγι, το αυγό, τα γαλακτοκομικά καθώς και τα όσπρια.
Η πρόσληψη καλίου και φωσφόρου επίσης είναι σημαντική για τους νεφροπαθείς ασθενείς. Φυσιολογικά οι νεφροί αποτελούν την κύρια οδό απέκκρισης του καλίου, αλλά στη νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να εμφανιστεί κατακράτηση η οποία οδηγεί σε υπερκαλιαιμία. Η υπερκαλιαιμία είναι από τις σοβαρότερες ηλεκτρολυτικές διαταραχές, γιατί μπορεί να προκαλέσει καρδιακές αρρυθμίες και θάνατο από καρδιακή ανακοπή. Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κάλιο είναι όλοι οι ξηροί καρποί, αρκετά φρούτα και λαχανικά (πχ φασόλια, καλαμπόκι, μανιτάρια, σπανάκι, πατάτες, μπανάνα, σύκα, χυμοί λαχανικών), η σοκολάτα, η σοκολάτα ρόφημα, ο καφές, το κέτσαπ, το αυγό, το γάλα και το γιαούρτι, αλλά και όλα τα κρέατα, τα ψάρια και τα προϊόντα τους. Όπως γίνεται αντιληπτό δεν μπορεί το κάλιο να αποκλειστεί εντελώς από τη δίαιτα. Ωστόσο υπάρχουν και τρόποι να μειωθεί η περιεκτικότητα του καλίου σε κάποια τρόφιμα. Για παράδειγμα, τα λαχανικά θα πρέπει να κόβονται σε μικρά κομμάτια, να βράζονται (αλλάζοντας το πρώτο νερό), αντί να μαγειρεύονται στον ατμό, στην κατσαρόλα. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται σημαντικά η περιεκτικότητά τους σε κάλιο. Τα φρούτα θα πρέπει πάντα να καταναλώνονται χωρίς την φλούδα και κατά προτίμηση σε μορφή κομπόστας, διαδικασίες που μπορούν να μειώσουν σημαντικά την περιεκτικότητά τους σε κάλιο.
Όσον αφορά τα φώσφορο, έχει βρεθεί ότι η χαμηλή πρόσληψή του επιβραδύνει κάπως την εξέλιξη της νόσου. Για το λόγο αυτό πολλές φορές στους ασθενείς χορηγούνται και δεσμευτές φωσφόρου της τροφής, οι οποίοι ελαττώνουν την απορρόφησή του από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως τα σκληρά, τα μαλακά και τα κρεμώδη τυριά, το γάλα και το αυγό. Επίσης πλούσια σε φώσφορο είναι τα εντόσθια (συκώτι, νεφροί), το μοσχάρι, το σκουμπρί, οι σαρδέλες, ο σολομός, η πέστροφα, οι καραβίδες, όλοι οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα ρόφημα και το κακάο καθώς και τα σκουρόχρωμα αναψυκτικά.
Στο νάτριο επίσης απαιτείται περιορισμός, καθώς και στα προσλαμβανόμενα υγρά, λόγω αδυναμίας απέκκρισής τους από τους νεφρούς. Ο περιορισμός του νατρίου στη διατροφή δεν αρκείται στη μείωση της ποσότητάς του κατά την προετοιμασία των φαγητών, καθώς βρίσκεται κρυμμένο σε πολλά τρόφιμα αναφέροντας ότι το 85% περίπου του νατρίου που καταναλώνουμε βρίσκεται κρυμμένο μέσα σε άλλα τρόφιμα και μόνο το 15% το συναντούμε στο αλάτι. Ενδεικτικά, τρόφιμα πλούσια σε αλάτι είναι τα τυριά, το ψωμί, τα κράκερ, οι ξηροί καρποί, καθώς και ότι βρίσκεται συσκευασμένο μέσα σε μια κονσέρβα. Το αλάτι στο φαγητό μπορεί να αντικατασταθεί με διάφορα καρυκεύματα και μυρωδικά, που θα δώσουν γεύση στο φαγητό χωρίς να το "φορτώνουν" με περιττό νάτριο.
Τέλος, όσον αφορά την πρόσληψη υγρών, ο όγκος των ούρων είναι ένας καλός οδηγός. Η ημερήσια πρόσληψη των υγρών πρέπει να ισούται με τον όγκο των αποβαλλόμενων ούρων συν περίπου 500ml για να αναπληρωθούν οι άδηλες απώλειες, αν και η πρόσληψη υγρών θα πρέπει να ρυθμίζεται ανάλογα με το στάδιο της πάθησης. Αν η πρόσληψη υγρών δεν ικανοποιεί τον ασθενή, μπορεί να μασήσει μια τσίχλα ή μια καραμέλα ή να καταναλώσει παγωμένα υγρά, τρικ που θα τον βοηθήσουν να καταπολεμήσει τη δίψα του.
Ηλιοπούλου Ηλιάνα ,Κλινικός Διαιτολόγος
Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (Χ.Ν.Α.) - Διαιτητικές οδηγίες
Η λειτουργική φθορά των νεφρών οδηγεί προοδευτικά σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, που κι αυτή οδηγείται στην τελική της φάση.
Τα αποτελέσματα της ΧΝΑ είναι:
- μεταβολικές διαταραχές (ειδικά στον μεταβολισμό των λιπών)
- βιταμινικές ανεπάρκειες (ειδικό σε ανεπαρκή δίαιτα)
- λειτουργικές ανεπάρκειες (δηλ) η ουραιμία. μεταβάλλει την απορρόφηση, τον μεταβολισμό ή και την αποβολή ορισμένων στοιχείων, με αποτέλεσμα πολλές λειτουργικές ανεπάρκειες.
- διαταραχές στην απορρόφηση και στην αποβολή μετάλλων, ιχνοστοιχείων, αλάτων, βιταμινών
- πολλές φορές η ΧΝΑ συνοδεύεται από αναιμία κυρίως γιατί τα νεφρά αδυνατούν να παράγουν την ερυθροποιητίνη ή γιατί εκκρίνουν (ή δεν αδρανοποιούν) κάποιο τοξικό παράγοντα, που καταστέλλει την ερυθροποίηση στον μυελό των οστών.
Διαιτητική αντιμετώπιση της ΧΝΑ
Ο βασικός στόχος της διαιτητικής αντιμετώπισης της ΧΝΑ είναι:
- Η καλή διατροφική κατάσταση του ασθενούς έτσι ώστε να πληρούνται στον οργανισμό του όσο το δυνατόν σε σωστές ποσότητες, πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπών, βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων.
- Η επιβράδυνση της εξέλιξης της ασθένειας
- Η εξισορρόπηση των μεταβολικών διαταραχών στον οργανισμό του ασθενούς.
- Περιορισμός πρωτεϊνικής πρόσληψης και καθορισμός της ποιότητας της προσλαμβανομένης πρωτεΐνης. Η ποσότητα πρωτεΐνης είναι 0,3 g πρωτ/1kg σώματος/ ημερησίως. Κατά μέσο όρο η ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης είναι από 25 g/ ημερησίως - το πολύ 40 g/ ημερησίως . Πολύ βασικό είναι οι πρωτεΐνες που χορηγούνται πρέπει να είναι πολύ υψηλής βιολογικής αξίας.
- Θερμιδική κάλυψη κυρίως από υδατάνθρακες και λίπη (40-45 kcal/kg σώματος / ημερησίως)
- Πρόνοια για ηλεκτρολύτες, άλατα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες.
Δείτε ακόμη: Ευεργετικά Βότανα για τα νεφρά!
Πηγή: www.iatronet.gr
Πηγή: www.iatronet.gr
Πηγή: www.iatronet.gr