Μάραθος και Μαραθόριζα (Φινόκιο)


Ο μάραθος (Foeniculum vulgare) είναι μονοετής πόα και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών.
ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ:Η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης του μάραθου είναι 18-250 C, με όρια ανάπτυξης 4-350 C και όρια αντοχής από 0-400 C. Αποδίδει καλά σε εδάφη μέσης σύστασης, πλούσια σε οργανική ουσία, καλά στραγγιζόμενα, με καλό πορώδες και pH 6-7. Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία είναι μέτριες και οι ποσότητες που υπάρχουν σε ένα καλό γεωργικό έδαφος είναι επαρκείς. Αντιθέτως η καλλιέργεια ωφελείται από την οργανική λίπανση. Οι απαιτήσεις σε νερό είναι μέτριες αλλά σε χρονιά που έχει ανομβρία καλό είναι να υπάρχει δυνατότητα άρδευσης για να μην πέφτει η στρεμματική απόδοση.

ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ:
Ο μάραθος πολλαπλασιάζεται με σπόρο. Η σπορά γίνεται από αρχές Φεβρουαρίου μέχρι μέσα Μαρτίου. Μπορεί να γίνει και αργότερα με την προϋπόθεση ότι υπάρχει δυνατότητα άρδευσης.Η σπορά γίνεται σε καλά προετοιμασμένο χωράφι. Για σπορά με πνευματική μηχανή απαιτούνται 750 γρ./στρ. Για σπορά με το χέρι ή με κοινή σπαρτική απαιτείται διπλάσια ποσότητα.
ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ:
Ο μάραθος είναι οψιμότερος σε σχέση με τα άλλα φυτικά είδη της ίδιας οικογένειας. Η συγκομιδή γίνεται με θέρισμα των φυτών όταν το 70% των σκιαδίων βρίσκεται . Τα φυτά αφήνονται θερισμένα επιτόπου για 2-3 μέρες και μετά αλωνίζονται με θεριζοαλωνιστική μηχανή. Η απόδοση σε καρπό κυμαίνεται μεταξύ 150 και 200 κιλά το στρέμμα.


Fennel

ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ:
Ο μάραθος δεν παρουσιάζει ευαισθησία σε εχθρούς και ασθένειες. Εάν προκύψει προσβολή, αντιμετωπίζεται προληπτικά με αμειψισπορά, ορθολογική άρδευση και αν δεν αποδώσουν αυτά με επεμβάσεις φυτοπροστασίας.
ΧΡΗΣΗ:
Το αιθέριο έλαιο του μάραθου χρησιμοποιείται σε καλλυντικά, στην αρωματοποιία και στην βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Ο σπόρος χρησιμοποιείται όπως και του γλυκάνισου για τον αρωματισμό του ούζου και του τσίπουρου. Το αφέψημά του χρησιμοποιείται ως ήπιο ηρεμιστικό.
ΚΑΙ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΝΟΚΙΟ Ή ΜΑΡΑΘΟΡΙΖΑ
Το φινόκιο είναι από πιο γνωστά λαχανικά της κουζίνας των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων οι οποίοι το εκτιμούσαν ιδιαίτερα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και την νοστιμιά του και το  περιέγραφαν σαν το “καλό και χρήσιμο βότανο”. Είναι  συνδεδεμένο με μύθους και δοξασίες της ελληνικής μυθολογίας και της ελληνικής παράδοσης. Είναι το φυτό που χρησιμοποίησε ο Προμηθέας για να κρύψει την φωτιά που έκλεψε από τους Θεούς για να την δώσει στους ανθρώπους. Με τους σπόρους του ακόμη έκαναν και φυλαχτά που τα κρεμούσαν στην εξώπορτα για προστασία από μάγια, βασκανείες κ.λ.π.
Το ελληνικό του όνομα είναι μαραθόριζα. Είναι ουσιαστικά η ρίζα του μάραθου, ένας μεγάλος άσπρος βολβός  που αποτελείται από τραγανές  αρωματικές φλούδες του λαχανικού που καλύπτουν η μία την άλλη. Το καλλιεργημένο φινόκιο είναι μεγάλη ρίζα ενώ το άγριο έχει πολύ μικρή ρίζα και μεγάλους σκληρούς και λεπτούς μίσχους που μοιάζουν με τον άνιθο. O άγριος μάραθος φυτρώνει σχεδόν παντού και με τους σπόρους του αρωματίζουμε κρέατα, παστά και τουρσιά. Η γεύση και το άρωμα του φινόκιο μας θυμίζει ούζο και ταιριάζει απόλυτα με αυτό στην μαγειρική. Συνδυάζεται ιδανικά με θαλασσινά και εσπεριδοειδή ενώ ωμό σε σαλάτες είναι τραγανό με ευχάριστη δροσερή  έντονη γεύση που μπορεί όμως να καλύψει τις υπόλοιπες γεύσεις. Μαγειρεμένο αποκτά μια βελούδινη υφή και πιο απαλή γεύση και συνοδεύει ιδανικά χοιρινό και ψάρια. Στην Ιταλία το τηγανίζουν παναρισμένο ή το ψήνουν στο γκριλ και το περιχύνουν απλά με ελαιόλαδο και λεμόνι, στην Γαλλία το γκρατινάρουν στον φούρνο με μπεσαμέλ και εδώ στην Ελλάδα έχουμε πολλά πιάτα όπως κατσικάκι με  μάραθο, χταπόδι ή σουπιές με μαραθόριζα, χορτόπιτες, μάραθος με αγγινάρες και κουκιά.
Όταν διαλέγουμε φινόκιο προεσέχουμε να έχει λαμπερό άσπρο χρώμα χωρίς κίτρινες άκρες, να είναι σχετικά βαρύ για το μέγεθός του ενώ ενδεικτικό σημάδι της φρεσκάδας του είναι τα τρυφερά πράσινα φυλλαράκια στο πάνω μέρος της ρίζας.
Πώς σας ωφελεί: Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και σε αντιοξειδωτικές ουσίες. Τα σημαντικότερα φυσικά συστατικά της, η ανηθόλη και η φεγχόνη, δρουν κατά της δυσκοιλιότητας και της δυσπεψίας. Είναι, επίσης, καλή πηγή φυτικών ινών.



Θεωρείται από λαογραφία ότι αυτό το χορτάρι έχει μυστηριώδη vitalistic χαρακτήρες. Πίστευαν ότι το φίδι θα χωνέψει το μάραθο για να ρίξει το δέρμα του και να οξύνει την όραση του. Ομοίως, πίστευαν ότι αυτό το χορτάρι έχει μια αναζωογονητική επίδραση στον άνθρωπο και βοηθά την όραση. Επιπλέον, το μάραθο διεγείρει τη γαλουχία και απώλεια βάρους. Η κατανάλωση σε υπερβολικές ποσότητες του μάραθου δεν ενδείκνυται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκές συσπάσεις, ακόμη και παραισθήσεις.

Το Μάραθο περιέχει πολλά μέταλλα και βιταμίνες: 

βιταμίνη C, φυτικές ίνες, μαγγάνιο, potasium, μαγνήσιο, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Β3 κλπ. Η βιταμίνη C από το βολβό του φυτού είναι antibacterian και πολύ χρήσιμο για το ανοσοποιητικό σύστημα.Επιπλέον, η λάμπα μάραθο είναι μια σημαντική πηγή ινών που συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης. Επίσης, οι ίνες από αυτό το βότανο μπορεί να αποτρέψει καρκίνο του εντέρου, λόγω του γεγονότος ότι μπορούν να εξουδετερώσουν τις τοξίνες και καρκινικές ουσίες από τα έντερα. Το χορτάρι είναι πλούσιο σε potasium - ένα βασικό μεταλλικό στοιχείο που βοηθά στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης που μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή.

Όπως όλα τα βότανα έτσι και ο μάραθος έχει τις ρίζες του στα βάθη της αρχαιότητας όπου το χρησιμοποιούσαν ως θεραπευτικό και το θεωρούσαν σύμβολο της επιτυχίας. Ισχυρό αντίδοτο για τις δηλητηριάσεις από τσιμπήματα φιδιών και σκορπιών καθώς και για τα δηλητηριώδη μανιτάρια. Αργότερα εκτιμήθηκε περισσότερο ως αρωματικό για κρέατα και ψάρια. Έχει έντονη τονωτική και αντισηπτική δράση και επειδή ο σπόρος του περιέχει αιθέριο έλαιο καταπολεμά την κακοσμία του στόματος και θεωρείται ότι η χρήση του σε φαγητά και ροφήματα αυξάνει την ερωτική επιθυμία. Μεταγενέστερες έρευνες προτείνουν τον μαραθόσπορο ως εξαιρετικό λιποδιαλυτικό.

Οι κύριες χρήσεις του είναι στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία και την οινοπνευματοποιία. Από το μάραθο επίσης παρασκευάζονται φάρμακα όπως σιρόπια, ενώ λένε πως βοηθάει στην παραγωγή γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες. Από τους σπόρους του μάραθου, φτιάχνεται αιθέριο έλαιο.
Επίσης καταπολεμά την κακοσμία του στόματος. Στο μάραθο αποδίδονται και καλλυντικές ιδιότητες και φημίζεται για την τονωτική και αντισηπτική του δράση.
Χρησιμοποιείται για τον πόνο των ματιών, της κυστίτιδας, των αρθριτικών. Προφυλάσσει από τη γρίπη, το βήχα, τον κοκίτη, το άσθμα, τις στομαχικές διαταραχές, τη ναυτία, τους κοιλιακούς πόνους των παιδιών. Είναι ευεργετικός στα μαλλιά και αντιρυτιδικός. Βοηθάει στη χλωρίδα του εντέρου, ανακουφίζει το ευερέθιστο έντερο. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιείτο κατά την εμμηνόρροια για τους πονόκοιλους.

Πηγή: www.fytokomia.gr και εδώ