Οι πιο παλιοί οινοποιοί στην Ευρώπη ζούσαν στο αρχαιότερο χωριό των γεωργο-κτηνοτρόφων στη Μακεδονία, έναν προϊστορικό οικισμό στην περιοχή Ντικιλί Τας, μόλις 2 χιλιόμετρα από την αρχαία πόλη των Φιλίππων Καβάλας.
Στον προϊστορικό οικισμό, που ανασκάπτεται στο πλαίσιο Ελληνο-γαλλικής συνεργασίας, βρέθηκαν πρόσφατα μεγάλες ποσότητες από απανθρακωμένες ρώγες πατημένων σταφυλιών, ένδειξη ότι φρέσκα φρούτα είχαν πατηθεί για την εξαγωγή χυμού.
«Αρκετά αγγεία, ολόκληρα ή σε κομμάτια που έχουν βρεθεί κοντά τους, περιείχαν αρχικά τα ίδια τα στέμφυλα ή τον χυμό των σταφυλιών. Αυτό το εντυπωσιακό και ασυνήθιστο εύρημα είναι ενδεχομένως η πιο παλιά μέχρι στιγμής ένδειξη οινοποίησης στην Ευρώπη», είπε στο «Εθνος» η αρχαιολόγος της ΙΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Δήμητρα Μαλαμίδου, που μαζί με τους συνεργάτες της έκανε την πολύ σημαντική αυτή ανακοίνωση στην 26η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και στη Θράκη.
Η μελέτη για την εξακρίβωση του τρόπου εκμετάλλευσης των αμπελιών γίνεται σε συνεργασία με την παλαιοβοτανολόγο, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Τάνια Βαλαμώτη και χρηματοδοτείται από τη National Georgaphic Society.
Οικιακή παραγωγή
Αρκετά αγγεία, ολόκληρα ή σε κομμάτια περιείχαν τα ίδια τα στέμφυλα…
Σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου, τυχόν ίχνη χημικών ενώσεων στα κατάλοιπα του οικισμού θα οδηγήσουν στο είδος του κρασιού που παραγόταν, θεωρείται ωστόσο βέβαιο ότι επρόκειτο για οικιακή παραγωγή, καθώς δεν υπήρχε οινοποιείο ή γενικότερα εργαστηριακή παρασκευή κρασιού. Οι ρώγες πατημένων σταφυλιών είναι ένδειξη παραγωγής κρασιού, δεν αποκλείεται πάντως να χρησιμοποιούνταν ο χυμός τους ή ο μούστος, «δεν γνωρίζουμε μέχρι ποιο στάδιο είχαν φτάσει, εκτιμούμε ότι είχαν παρασκευάσει κρασί».
Από τους σπόρους, που είναι κοντοί και χοντροί, οι αρχαιολόγοι οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή καλλιεργούνταν κάποιο είδος άγριου σταφυλιού, δεν είναι σε θέση όμως να προσδιορίσουν το χρώμα και το μέγεθός του.
Επίσης έχουν προσδιοριστεί και άλλα είδη φυτών, ότι το ρόβι (ένα είδος οσπρίου, που σήμερα χρησιμοποιείται ελάχιστα και μόνο ως ζωοτροφή), το μονόκοκκο σιτάρι, καθώς και το λινάρι, που θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για το λάδι ή τις ίνες του.
Οπως μας ανέφερε η κ. Μαλαμίδου, τα είδη των σπόρων και οι ποσότητες που έχουν εντοπιστεί δείχνουν ότι ο οικισμός καταστράφηκε φθινόπωρο, σε μια περίοδο κατά την οποία οι σοδειές είχαν αποθηκευτεί για τον επερχόμενο χειμώνα.
Το Ντικιλί Τας είναι μια από τις καλύτερα τεκμηριωμένες θέσεις των Βαλκανίων για τις περιόδους από την Αρχαιότερη Νεολιθική (γύρω στο 6400-6200 π.κ.χ.) έως την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (12ος π.κ.χ. αι.). Τα οικιστικά κατάλοιπα είναι άφθονα και η κατάσταση διατήρησής τους σπάνια, ενώ τα απανθρακωμένα σταφύλια βρέθηκαν σε ένα από τα κτίσματα που ονομάζεται «Οικία Ι» και χρονολογείται με ακρίβεια στο β΄ μισό της 5ης χιλιετίας (4400-4200π.κ.χ.).
Η ανασκαφή των προϊστορικών στρωμάτων έφερε στο φως μια σημαντική ποσότητα φυτικών υπολειμμάτων, όπως κάρβουνα από ξύλα (κορμούς, κλαδιά κ.ά.) που χρησιμοποιήθηκαν ως καύσιμο ή δομικό υλικό και άλλα μέρη φυτών, όπως σπόροι, λέπυρα κ.ά., που μεταφέρθηκαν στον οικισμό για τροφή, ζωοτροφή ή άλλες χρήσεις.
Τα κάρβουνα και τα υπόλοιπα κατάλοιπα των φυτών παρέχουν μια πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για το περιβάλλον γύρω από τον οικισμό, για τις αγροτικές πρακτικές, τη διατροφή, τη δόμηση, όπως λ.χ. ποια φυτά προστίθενται στον πηλό χτισίματος.
Η μελέτη με τη χρήση άνθρακα φανερώνει τον πλούτο και την ποικιλία στα είδη του δάσους που κάλυπτε τις περιοχές γύρω από τον οικισμό και αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, την εντατική χρήση οπωροφόρων δέντρων (μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές, συκιές κ.ά.) από τους κατοίκους του οικισμού, ήδη από τη Νεολιθική Εποχή.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
Από τους σπόρους, που είναι κοντοί και χοντροί, οι αρχαιολόγοι οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή καλλιεργούνταν κάποιο είδος άγριου σταφυλιού, δεν είναι σε θέση όμως να προσδιορίσουν το χρώμα και το μέγεθός του.
Επίσης έχουν προσδιοριστεί και άλλα είδη φυτών, ότι το ρόβι (ένα είδος οσπρίου, που σήμερα χρησιμοποιείται ελάχιστα και μόνο ως ζωοτροφή), το μονόκοκκο σιτάρι, καθώς και το λινάρι, που θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για το λάδι ή τις ίνες του.
Οπως μας ανέφερε η κ. Μαλαμίδου, τα είδη των σπόρων και οι ποσότητες που έχουν εντοπιστεί δείχνουν ότι ο οικισμός καταστράφηκε φθινόπωρο, σε μια περίοδο κατά την οποία οι σοδειές είχαν αποθηκευτεί για τον επερχόμενο χειμώνα.
Το Ντικιλί Τας είναι μια από τις καλύτερα τεκμηριωμένες θέσεις των Βαλκανίων για τις περιόδους από την Αρχαιότερη Νεολιθική (γύρω στο 6400-6200 π.κ.χ.) έως την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (12ος π.κ.χ. αι.). Τα οικιστικά κατάλοιπα είναι άφθονα και η κατάσταση διατήρησής τους σπάνια, ενώ τα απανθρακωμένα σταφύλια βρέθηκαν σε ένα από τα κτίσματα που ονομάζεται «Οικία Ι» και χρονολογείται με ακρίβεια στο β΄ μισό της 5ης χιλιετίας (4400-4200π.κ.χ.).
Η ανασκαφή των προϊστορικών στρωμάτων έφερε στο φως μια σημαντική ποσότητα φυτικών υπολειμμάτων, όπως κάρβουνα από ξύλα (κορμούς, κλαδιά κ.ά.) που χρησιμοποιήθηκαν ως καύσιμο ή δομικό υλικό και άλλα μέρη φυτών, όπως σπόροι, λέπυρα κ.ά., που μεταφέρθηκαν στον οικισμό για τροφή, ζωοτροφή ή άλλες χρήσεις.
Τα κάρβουνα και τα υπόλοιπα κατάλοιπα των φυτών παρέχουν μια πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για το περιβάλλον γύρω από τον οικισμό, για τις αγροτικές πρακτικές, τη διατροφή, τη δόμηση, όπως λ.χ. ποια φυτά προστίθενται στον πηλό χτισίματος.
Η μελέτη με τη χρήση άνθρακα φανερώνει τον πλούτο και την ποικιλία στα είδη του δάσους που κάλυπτε τις περιοχές γύρω από τον οικισμό και αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, την εντατική χρήση οπωροφόρων δέντρων (μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές, συκιές κ.ά.) από τους κατοίκους του οικισμού, ήδη από τη Νεολιθική Εποχή.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ
Και το εκπληκτικό: Η χρήση του κρασιού στήν ιατρική παράδοση των Ελλήνων!