Τι είναι
Τα φλαβονοειδή δεν είναι βιταμίνες, παρά το γεγονός ότι αρχικά οι ερευνητές που ανακάλυψαν την παρουσία τους θεώρησαν ότι αποτελούν βιταμίνες σημαντικές στη λειτουργία των τριχοειδών αγγείων. Ο νομπελίστας βιοχημικός Albert Szent-Gyorgi ανακάλυψε ότι οι ουσίες που περιέχονται στα φυτά προωθούν τη δράση της βιταμίνης C και εμποδίζουν την οξείδωσή της και τις χαρακτήρισε ξεχωριστή ομάδα, τη βιταμίνη P. Αργότερα αποδείχθηκε η διαφορετική τους χημική σύσταση και αποτέλεσαν ξεχωριστή ομάδα, τα φλαβονοειδή.
Πρόκειται για ουσίες που υπάρχουν μόνο στα φυτά και αποτελούν τμήμα των αμυντικών μηχανισμών τους, καθώς προσφέρουν ανοσία απέναντι σε μύκητες, έντομα και άλλους επιβλαβείς οργανισμούς.
Χημικά αποτελούνται από οργανικούς δακτυλίους που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς οξυγόνου-υδρογόνου. Οι δακτύλιοι αυτοί ονομάζονται φαινόλες, γι΄ αυτό και ορισμένοι ερευνητές τα αναφέρουν ως πολυφαινόλες, όπως η τανίνη που περιέχεται στο κόκκινο κρασί. Η κατεχίνη που ανιχνεύεται στο τσάι συχνά κατηγοριοποιείται στις πολυφαινόλες, ενώ άλλες φορές αναφέρεται ως υπόταξη των φλαβονοειδών.
Πώς επιδρούν
Η κυριότερη αιτία που καθιστά τα φλαβονοειδή ευεργετικά για την υγεία είναι οι αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, παρόμοιες με αυτές των βιταμινών C και Ε. Οι οξειδωτικές ουσίες είναι ενώσεις με ασταθή άτομα οξυγόνου, που προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων. Τα αντιοξειδωτικά αντιδρούν χημικά με τις ρίζες οξυγόνου και τις καθιστούν αδρανείς και αβλαβείς για το κύτταρο και τον οργανισμό γενικότερα.
Διάφορες εργαστηριακές αναλύσεις και μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δώσει ενδείξεις για μια σειρά θετικών επιδράσεων των φλαβονοειδών στην υγεία, όπως η καταπολέμηση φλεγμονών και η ανακοπή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων. Η τανγκερετίνη, για παράδειγμα, που περιέχεται στη φλούδα των κίτρων, έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ ερευνητές του υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ σε δημοσίευσή τους τονίζουν ότι τα φλαβονοειδή του πορτοκαλιού εμποδίζουν τη δράση ενζύμων που μετατρέπουν κάποια συστατικά του καπνού του τσιγάρου σε καρκινογενείς ουσίες.
Ποιες τροφές περιέχουν φλαβονοειδή
Φλαβονοειδή υπάρχουν σε κάθε φυτό, αλλά οι υψηλότερες συγκεντρώσεις παρατηρούνται στα φρούτα και κυρίως στο εξωτερικό τους περίβλημα, δηλαδή στη φλούδα. Τα μήλα, τα σταφύλια και τα πορτοκάλια έχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις φλαβονοειδών. Από τα λαχανικά, τα μπρόκολα και τα κρεμμύδια αποτελούν σημαντικές πηγές, ενώ η σόγια περιέχει ισοφλαβίνη, ένα είδος φλαβονοειδούς, το οποίο λειτουργεί ως οιστρογόνο και έχει χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική μέθοδος ορμονοθεραπειών σε γυναίκες. Ορισμένα φυτικά φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως εκχύλισμα από ιτιά ή Τζίγκο, που χρησιμοποιούνται ως καταπραϋντικά για τον πόνο, περιέχουν φλαβονοειδή. Επίσης, η σοκολάτα περιέχει ισοκατεχίνη (είδος φλαβονοειδών), αλλά απαιτείται προσοχή, καθώς βλάπτει σημαντικά την υγιεινή των δοντιών, όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες.
Τελικά πόσο σημαντικά είναι για την άμυνα του οργανισμού;
Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν μπορεί να είναι απόλυτη. Οι περισσότερες έρευνες προέρχονται από δοκιμές σε πειραματόζωα, ενώ και ο μεγάλος αριθμός φλαβονοειδών (περίπου 4.000) δεν είναι δυνατόν να οδηγήσει σε ακριβή συμπεράσματα για το ποιος συνδυασμός είναι ωφέλιμος για την υγεία.
Οι επιδημιολογικές μελέτες δεν έχουν δώσει σαφή συμπεράσματα. Έρευνα Φινλανδών επιστημόνων, που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal το Φεβρουάριο του 1996, έδειξε ότι οι μειωμένες πιθανότητες θανάτου από καρδιακό επεισόδιο σχετίζονται με την κατανάλωση μήλων και κρεμμυδιών, δύο από τις κυριότερες διατροφικές πηγές φλαβονοειδών, ενώ οι ίδιοι ερευνητές επισήμαναν πιθανή προστασία και από τον καρκίνο του πνεύμονα. Αντίθετα, έρευνα επιστημόνων του Χάρβαρντ κατέδειξε ότι τα φλαβονοειδή παρέχουν στατιστικά ασήμαντη προστασία για τη στεφανιαία νόσο.
Γενικά, η προσθήκη των φλαβονοειδών στο καθημερινό μας διαιτολόγιο δεν βλάπτει σε τίποτα, καθώς απλώς θα πρέπει να καταναλώνετε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, που αποτελούν τη βάση της υγιεινής διατροφής. Δεν έχετε να χάσετε τίποτα, αντίθετα θα κερδίσετε κάποιους συμμάχους στην άμυνα του οργανισμού σας.